Nga: Rexhep DEDUSHAJ
(shkrim i huazuar nga vepra e prof. Dedushaj me titull “ GJURMË MËRGIMTARËSH” )
Isuf Balidemaj, mësuesi i popullit – siç e quajshin vendasit, kur lindi c gjëti Kosovën të përgjakur nga bishat e egra të Karpatëve që e patën pushtuar këtë tokë pasi që nga kjo qenë tërhequr osmanët dhe vdiq duke e lënë përsëri po ashtu të përgjakut nga po këto bisha të pangopura më gjak shqiptari.
E tillë ishtë e tërë jëta e Isufit. I përjëtoi masakrat Nikollës më 1913, lë Karagjorgjëviqit më 1919, të Krajl Titos më 1945 dhe së fundi të Milloshevicit, gjër në ditën që dha shpirtë. Kishte ikur ngatërrori i IMbretërisë Jugosllave dhe prej prillit të vitit 1931 punoi në Shkodër, Tiranë dhe Korcë, si nëpunës ushtarak dhe doganor, deri më 7 prill. 1939.
Kur u okupua Shqipëria Isufi refuzoi të nënshkruantë që pranon t’i shërbejë okupatorit për cka dëshmon dokumënti i lëshuar më shkrim: nr. 3/51314 i dat. 25.07.1939.
Kalon në SHkodër dhe lidhet më kushëririn e vet, antifashistin Zymër Halilin-Balidemaj, sot: Martini, dhe më rekomandimin e tij dhe shokëve të tjërë në maj të vitit 1941 kalon të punojë si nëpunës në Komunën e Gucisë, ku punoi deri më 2.07.1944, kur u burgos për shkak së e kishte ndihmuar LAC në Malet e Kosovës – sic quhej Plavë-Gucia më rrethinë në atë kohë.
Isufin e gjëjmë edhe në përbërjë të delegacionit të kësaj krahinë ku në verë të vitit 1941 shkoi në Tiranë për të kërkuar nga qeveria e atjëshmë që Plava e Gucia më rrethinë t’i bashkohen Mëmës Shqipëri, dhe e sollen lajmin e gëzueshëm në Guci…
Pas shkuarjës së okupatorëve nazi-fashistë e ardhjës së atyrecetniko4comunistë, Isufi angazhohet në hapjën e shkollave shqipe në këto anë, në: Vuthaj, Guci dhe Martinaj.
«Punojsha vullnëtarisht, pa kurrfarë pagese»-pat deklaruar Isufi në një emision të TV Prishtinës para ca vitësh. Krenohej ai më nxënësit e vet të atyre vitëve: Vëllezërit Qosja, Dr. Isuf Dedushaj, Dr. Halil Ahmëtaj, e më dhjetra prof esorë, juriste, ekonomistë e kuadro të tjëra nga këto male, të cilët s’kalojshin kurrë pa e vizituar atë që i’ua mësoi gërmat e para dhe vjërshën «Mëmëdheu»…
Por ajo punë e tij patriotike s’pati kaluar pa i rënë në sy UDB-së më të cilën ai vee fillor të kacafytëj. Demonstrativisht iu kundërvu udbashit Drobnjak, kur ia keqtrajtontë bashkëfshatarët e tij në Martinaj.
S’vonuan e ia mbyllën shkollën shqipe në Martinaj, duke i premtuar atij pozitë të lartë në Ministrinë e arsimit në -Mal të Zi, por ai e kërkontë vetëm një ditar. Një ditar shqip, e asgjë tjëtër. la dhanë atë në shkollën e vetmë shqipe që kishte mbetur aso kohë në trojët tonanën Maltë Zi-në Vuthaj. Por pa përfunduar një vit shkollor ia vunë prangat në duar dhe e hodhën në ferrin e Goli Otokut, ku ndejti vjët më rradhë, duke ia lenë t’uritur në shtëpi 4-5 fëmijë të mitur.
Patriotët, Mulla Zekë Berdynaj, Haxhi Sylë Mëhmëti e shum të tjërë Kosovarë qëi kaluan ditët më të vështira më Isufin në ferrin e shek.XX, folshin së ai në Goli Otok është mbajturburrërisht, sishqiptarivërtëtë, përeka UDB-a s’do t’ia ndajë gazepin as pas këthimit nga burgu.
Detyrohet ta lerë vendlindjen, dhe të punojë si mësues nëpër fshatrat’e Malishevës.
Pas rënjës së xhelatit Rankoviq, i rregullon dokumëntët dhe shkon në pension të mërituar, duke e kaluar pleqërinë rrënzë Vizitorit plak.
Hidhërohej më ish nxënësit e vet vetëm atëherë kur nuk ia dërgojshin. «Rilindjën» nëpërmjët shoferave të «Kosovatransit», gjë që ndodhtëshumë rrallë. Por një ditë edhe atë ia ndaloi Sllobodani.
Kur në shaka e pyetshim pse ti s’ke marrur asnjëherë librezë komunistë, Isufi përgjigjëj: «Komunistat janë horra, spiunojnë njëri-tjëtrin dhe të gjithëve u mbaron karriera në burg».
Viti 1981, IsUfit ia shkurtoi jëtën,duke ia shpërndarë fëmijët nëpër botë, por edhe ia ngjalli shpresat së së shpejti do ta shofi lirinë, lirinë për të cilën punoi tërë jëtën e vetj por që nuk e priti dot.
“Kosova”Nr. 18, Tiranë, 1993