“T`i ndihmoni dhe motivoni fëmijët tuaj të shkojnë në shkollën shqipe sepse kështu përmbushni një obligim njerëzor e kombëtar”, porosit Naser Ulaj, kryetar i LAPSH “Naim Frashëri” për Kantonin e Cyrihut, në 30 vjetorin e shkollës shqipe në Zvicër
Këtë vit shënohet 30 vjetori i themelimit të shkollës me mësim plotësues në gjuhën shqipe në Zvicër, gjegjësisht Lidhjes së Arsimtarëve dhe Prindërve Shqiptarë (LAPSH) “Naim Frashëri”, e cila organizon këtë mësim. Në këtë përvjetor të rëndësishëm, albinfo.ch ka intervistuar z. Naser Ulaj, kryetar i LAPSH “Naim Frashëri” për Kantonin e Cyrihut. Në këtë kanton është përqendruar përpjesëtimisht numri më i madh i shqiptarëve nga të gjitha trojet dhe rrjedhimisht, edhe aktivitetet e shkollës në gjuhën shqipe kanë qenë më të gjalla gjatë këtyre 30 viteve.
Naser Ulaj, kryetar i LAPSH “Naim Frashëri” për Kantonin e Cyrihut
Ulaj në këtë intervistë flet në mënyrë kronologjike për rrugën e themelimit dhe zhvillimit të LAPSH, për sukseset por edhe për problemet dhe dobësitë që e kanë ndjekur gjatë gjithë kësaj kohe. Ai përsërit ankesën tashmë të njohur se mbështetja nga institucionet nga vendet amë (Kosova dhe Shqipëria) vazhdon të jetë kryesisht e natyrës morale në kundërshtim me pritjet që kishte LAPSH prej kohësh.
Albinfo.ch: Si filloi ideja për të hapur një shkollë shqipe në Cyrih?
Naser Ulaj: Ishte shtator i vitit 1990 kur për herë të parë është formuar në Cyrih Këshilli i Arsimtarëve Shqiptarë (LASH) si iniciues për hapjen e klasave të shkollës shqipe dhe pavarësimin e saj.
Pak muaj më vonë, në janar të vitit 1991 LASH së bashku me prindërit shqiptarë formuan edhe këshillin e prindërve. Ndërkaq, pak vite më vonë, në shtator të vitit 1994 këto dy këshilla pas një konsulte të përbashkët bënë shkrirjen e LASH-it dhe Këshillit të Prindërve në një organizatë të vetme me emrin Lidhja e Arsimtarëve dhe Prindërve Shqiptarë “Naim Frashëri” në Zvicër, me shkurtesën LAPSH.
Sigurisht nuk ishte e lehtë në fillim. Nga kush keni pasur në fillim? Si është pritur hapja e shkollës shqipe te komuniteti shqiptar, cilat ishin reagimet e para dhe në përgjithësi, sa ishte i vështirë rrugëtimi në këto 30 vjet?
© Armend Berisha
Sigurisht që kishte vështirësi sepse duhej angazhim dhe punë intensive për të informuar sa më shumë familje shqiptare duheshim kontakte të drejtpërdrejta sepse në atë kohë nuk kishte teknologji interneti dhe telefona mobilë. Pra duhej të shkonin shtëpi për shtëpi që të informohet opinioni ynë që sa më shumë fëmijë shqiptarë të përfshiheshin në procesin arsimor të gjuhës shqipe. Kishte shumë mësues dhe prindër që punuan dhe sakrifikuan shumë për vënien në jetë të shkollës shqipe. Ministria e arsimit e asaj kohe me ministrin Muhamet Bicaj u kanë dhënë po ashtu një kontribut dhe përkrahje të pa rezervë mësuesve shqiptar.
Ishte edhe ana tjetër, prezantimi i LAPSH-it para shtetit zviceran, qëllimet tona integruese në shoqërinë zvicerane dhe respektimi i ligjeve të vendit, kështu që pas kësaj pune intensive numri i fëmijëve nga të gjitha trojet shqiptare arriti shifrën prej 2056 nxënës-e.
Në shtator të vitit 1995 LAPSH “Naim Frashëri” pranohet zyrtarisht nga Konferenca e Drejtorive të Arsimit (EDK) dhe Këshilli Federal për çështje të të huajve si institucion arsimor për mësimin plotësues në Zvicër.
LAPSH në këtë vit kremton 30 vjetorin e krijimit. Kjo periudhë e rrugëtimit ka një histori e cila nuk do të shlyhet kurrë. Të gjithë ata mësues dhe veteranë që mbajtën gjallë arsimin dhe kulturën e atdheut janë heronj të vërtetë, prandaj mendoj se ka ardhur koha që shteti të kujdeset për këta njerëz të cilët kontribuuan dhe po kontribuojnë akoma në ruajtjen e gjuhës dhe identitetit kombëtar.
© Armend Berisha
Na tregoni pak më shumë për këtë rrugëtim. Sa i dërgojnë prindërit shqiptarë fëmijët në shkolla shqipe? A mund të rritet numri edhe më shumë?
Nëse shikojmë përqindjen e përfshirjes së fëmijëve shqiptarë në procesin arsimor të mësimit plotësues, ne si LAPSH nuk jemi të kënaqur me këtë përfshirje. Ka mendime dhe paragjykime të ndryshme nga disa prindër se mësimi i gjuhës shqipe është një pengesë dhe ngarkesë për fëmijën në shkollën e rregullt, edhe pse sipas disa hulumtimeve të ministrisë se arsimit e cila i ka bërë disa teste në këtë fushë, del e kundërta. Ekspertë të kësaj fushe nga Drejtoria e Arsimit e Kantonit Cyrih të cilët kanë marrë pjesë në orët tona mësimore kanë bërë teste me nxënës shqiptarë të cilët janë të përfshirë në mësimin plotësues, ashtu sikurse edhe me ata që nuk janë të përfshirë ne procesin arsimor. Dhe, sipas rezultateve del se nxënësit të cilët ndjekin mësimin e gjuhës amtare janë më të suksesshëm në shkollën e rregullt, dhe kush zotëron mirë gjuhën e vet amtare mëson më lehtë e më drejtë edhe gjuhën e dytë. Pra në kantonin e Cyrihut, zotërimi i mirë i gjuhës shqipe sjell përparësi edhe në fushën profesionale, përforcon aftësitë e nxënësve që të lëvizin mes kulturave të ndryshme dhe të integrohen në shoqëri, të thellojnë kompetencat e tyre në të kuptuar, në të folur, në të lexuar dhe shkruar. Kjo lehtëson kontaktin me vendin e origjinës, dhe me mbarimin e shkollimit të shkollës shqipe nxënësit janë të aftë të shkruajnë dhe të lexojnë pa ndonjë problem.
Nota e mësimit të gjuhës shqipe bartet në librezën e shkollës së rregullt
Nxënësi në mësimin plotësues në shkollën shqipe vlerësohet dy herë gjatë vitit shkollor, duke marrë një dëftesë me një notë prej 1-6 nga mësuesi-ja e gjuhës shqipe e cila notë i bartet në librezën e shkollës së rregullt nga mësuesi-ja e shkollës zvicerane. Kurse me përfundimin e shkollimit fillor, nxënësit shqiptarë pajisen me një diplomë e cila në shumë raste ju ndihmon në kërkimin e profesionit (Lehre). Kemi disa raste kur në vendet e punës kërkohet edhe njohja e gjuhës shqipe, dhe kjo mund të dëshmohet me anë të diplomës për kryerjen e shkollës shqipe si vërtetim plotësues.
© Armend Berisha
Sa keni përkrahje nga shtetet tona, Kosova dhe Shqipëria?
Nga fillimi, e në vazhdimësi deri më sot, përkrahja e shteteve tona ka qenë të thuash e gjitha vetëm një ndihmë morale. Kemi një bashkëpunim me ambasadat dhe konsullatat e Republikës së Kosovës, të cilat mundohen aq sa u lejojnë kompetencat që i kanë. Mendoj se dëshira dhe vullneti ekziston të na ndihmojnë, bisedojmë dhe pyesin për vështirësitë që na preokupojnë, e njohin dhe e çmojnë punën shumë vjeçare të LAPSH si institucion i vetëm, për organizimin e mësimit plotësues në Zvicër. Pas lufte kjo përkrahje ka vazhduar dhe vazhdon edhe me tutje, qoftë nga ministritë përkatëse të Republikës së Kosovës të cilat kanë pasur detyrë të merren me arsimin në mërgatë por edhe nga përfaqësitë diplomatike si ambasada dhe konsullata. Në aspektin financiar jemi ndihmuar nganjëherë nga institucionet e Kosovës kurse nga shteti amë Shqipëria nuk kemi pasur ndonjë ndihmë. Në këtë aspekt kemi pasur vështirësi teknike organizative ne rastin e manifestimeve që kemi organizuar me nxënës dhe prindër si 7 Marsin, 17 Shkurtin dhe 28 Nëntorin. Financimi i këtyre manifestimeve ka kaluar çdo herë me vështirësi duke pasur parasysh faktin se LAPSH si organizim nuk financohet nga askush por është bartur nga vet LAPSH-i, nga prindërit dhe ndërmarrësit vullnetarë që kanë çmuar punën tonë dhe kanë pasur vullnetin e mirë të sponzorojnë aktivitetet tona.
Muajin e kaluar kishim një takim me ambasadorin e ri të Kosovës në Bernë, z. Sami Ukelli. Ai shprehu gatishmëri dhe përkrahje për LAPSH. Ne shprehëm mendimet tona që ministritë përkatëse duhen të krijojnë mekanizma institucionalë në raport me LAPSH-në. Shteti i Kosovës për çdo vit na furnizon me libra të cilët transportohen dhe na sillen përmes ambasadës dhe konsullatave.
© Armend Berisha
Mendojmë se ka ardhur koha që shteti të bëjë diçka në drejtim të një organizimi institucional të LAPSH-së sikurse e kanë të rregulluar të gjitha shtetet tjera për mësimin plotësues në Zvicër. Mësuesit shqiptarë presin dorën e shtetit sidomos nga pavarësimi i vitit 2008 mbetet të presim tutje.
Cilat janë sfidat e LAPSH-it në të ardhmen?
Sigurisht ka edhe shumë sfida! Qëllimet tona janë që të punojmë dhe të rrisim numrin e nxënësve që sa më shumë të përfshihen në mësimin plotësues të shkollës shqipe. Prandaj ftojmë të gjithë prindërit shqiptarë të bashkëpunojmë në këtë drejtim sikurse punuam në vitet e 90-ta kur e kishim edhe më vështirë. Por në atë kohë ne ja dolëm së bashku, me një organizim të shkëlqyer, që shkollën shqipe të pavarësojmë dhe të mbushim klasat më nxënës nga të gjitha trojet shqiptare.
Ne si LAPSH nuk do të ndalemi ne misionin tonë fisnik. Jemi krenarë me punën tonë 30 vjeçare, mësuesit nuk do të dorëzohen për shkak të rëndësisë jetike qe ka mësimi plotësues për fëmijët tanë shqiptarë. Do të punojmë dhe kontribuojmë edhe në të ardhmen sepse këtë ja kemi vënë obligim vetes me shpresë se një ditë do të rregullohet edhe çështja jonë sikurse e shteteve tjera.
Aksioni për vendosjen e anëtarësisë vjetore të LAPSH
Ne si LAPSH në këtë vit jemi përcaktuar për vënien në jetë të anëtarësisë vjetore për LAPSH-in si dhe mundësinë e donacioneve. Me ketë po shpresojmë se sadopak do të na ndihmohet edhe një kohë organizimi dhe mbarëvajtja e mësimdhënies dhe manifestimeve tona me karakter kombëtar për fëmijët dhe prindërit shqiptarë. Kjo, të paktën deri sa shteti ynë të marrë përsipër organizimin dhe mbështetjen financiare të LAPSH-së.
Apel drejtuar prindërve shqiptarë në Zvicër
Apeli ynë si LAPSH tek prindërit shqiptarë është që të punojmë dhe koordinojmë veprimet tona së bashku për të mirën e fëmijëve tanë. T`i ndihmoni dhe motivoni fëmijët tuaj të shkojnë në shkollën shqipe sepse kështu përmbushni një obligim njerëzor e kombëtar. Në të gjitha ato troje shqiptare ku e kemi humbur gjuhën e kemi humbur edhe kulturën. Por, në mërgatë nëse fëmijët nuk e mësojnë gjuhën shqipe dhe ne si prindër nuk e japim kontributin tonë, atëherë në një afat më të gjatë rrezikojmë t`i humbim edhe njerëzit tanë. NJË KOMB QË HUMB GJUHËN E VET ËSHTË I HUMBUR DHE I HARRUAR (Sami Frashëri).
Fotot: Armend Berisha
- Intervista është realizuar në fillim të tetorit, për numrin më të ri të revistës albinfo.ch