Botimi i librave të ndryshëm varësisht prej temave të cilat trajtojnë paraqet një moment të veçantë për autorin dhe mjedisin përkatës. Por, kur autori është në pension nuk ka dilemë së ai botim tek opinioni i gjerë merr vlera emocionale. Dhe nuk ka si të jetë ndryshe sepse Fadil Kroma pas daljes në pension nuk ka qendruar statik, por ka mmbledhur material dhe sistemuar ate në formë të kujtimeve për kohën e angazhimit të tij profesional si personi numër një i bibliotekës popullore në Ulqin.
Nail Draga
Andaj në sajë të pasionit, qasjes profesionale dhe angazhimit permanent ai opinionit i paraqitet me librin e tij Shënimet e bibliotekistit. Libri në fjalë i shtohet gamës së botimeve të ndryshme nga autorët shqiptarë të botuara viteve të fundit duke trajtuar çështjet të cilat kanë qenë preokupuese por në rrethana të reja pa cenzurë dhe paragjykime.
Dëshmitarë i rrethanave shoqërore
Libri në fjalë trajton periudhën 130 vjeçare të librit përkatësisht të bibliotekës në Ulqin. Autori ka përdorur një literaturë selektive e cila kryesisht ka të bëj me bibliotekën në këtë qytet, duke na ofruar të dhëna me interes per biliotekat personale të personaliteteve të kohës në Ulqin. Kjo njëherit është edhe periudha deri në Luftën e Dytë Botërore. Me pas kjo çështje trajtohet me te dhëna me të plota nga viti 1945, nga del qartë se kemi të bëjmë me një periudhë dinamike por edhe intriguese për kohën tonë. Në mënyrë të veçantë autori trajton kohën e tij kur ka drejtuar bibliotekën deri sa doli në pension(1967-2003), me plot detaje, sepse ai ishte dëshmitarë okularë i rrethanave shoqërore të kohës.
Libri tregues i pozitës së shqiptarëve
Duke lexuar ketë libër del qartë se ishte pikërisht libri qe tregonte jo në formë të metaforës por të realitetit pozitën e shqiptarëve në Ulqin dhe përgjithësisht në Mal të Zi. Një e dhënë e tillë dëshmohet me konstatimin se libri në gjuhën shqipe për të parën herë bëhët pjesë e inventarit të bibliotekës në vitin 1969, e ate duke i falenderuar angazhimit direkt të Fadil Kromës, duke i sjellur ata nga “Rilindja” e Prishtinës.
Nga ajo kohë e deri më 1981, ishte koha e konsolidimit të bibliotekës me libra në të dy gjuhët serbisht dhe shqip, duke qenë si e vetme e tillë në Mal të Zi. Ndërsa pas ngjarjeve të marsit të vitit 1981 në Kosovë pushteti i kohës i tëri ishte i angazhuar në fushatënantishqiptare, ku nuk ishte përjashtim as libri.
Izolimi i librave në shqip
Pas burgosjes së disa mësimdhënësve me procese të montuara politike dhe largimit nga procesi mësimor nga Biblioteka e Ulqinit u izoluan hiç më pak se 3250 libra. Dhe një qasje e tillë vazhdoi deri në vitin 1991, kur ato iu kthyen lexuesve, pas rënies së sistemit monist. Është kjo një dëshmi transparente se pushtetit të kohës iu pengonte libri në shqip pavarësisht se ku ishin botuar ato, nga del qartë se ne ekspansion ishte albanofobia ku nuk kanë munguar as pasojat për individ të ndryshëm.
Në shënjestër të pushtetit
Autori i librit në këtë periudhë kohore ishte në shënjëstër të strukturave speciale të pushtetit sepse angazhohej ne mënyrë profesionale për pasurimin e bibliotekës, organizimin e veprimtarive të ndryshme kulturore e artistike, duke e bërë bibliotekën vatër kulture për të gjithë dashamirët e saj. Ne këtë aspekt ai sfidoi rrethanat e kohës, duke qenë parimor se çdo gjë është duke e bërë për të mirën e qytetarëve të Ulqinit.
Në libër ofrohen të dhëna me interes për historikun e bibliotekës, për objektin, të punësuarit, veprimtaritë e zhvilluara etj. duke qenë një regjistër arkivor në miniatur. Madje nuk gaboj nëse them se disa të dhëna paraqesin dosje në miniaturë të cilat mund të zgjerohen dhe pasurohen në një botim tjetër eventual, madje mund të jetë edhe inspirim për hulumtime të ndryshme publicistike.
Trajtim kritik e profesional
Çështjet përkatëse autori i trajton pa subjektivizëm duke mos qenë konformistë, por kritik dhe parimor ashtu si i ka hije një personi me imazhin e formuar profesional.
Në pjesën e fundit autori na prezanton të fotokopjuara disa materiale me vlerë në formë të albumit duke e pasuruar në mënyrë faktografike veprimtarinë e tij personale por edhe të bibliotekës në veçanti e Qendrës së kulturës në përgjithësi.
Në sajë të përmbajtjës dhe trajtimit të temës libri Shënimet e bibliotekistit dëshmon qasjen serioze te autorit ndaj librit në veçanti dhe bibliotekës së qytetit të Ulqinit në përgjithësi.
Urojmë dhe shpresojmë qe me rastin e botimit të dytë nga ky libër do të eliminohen disa gabime teknike dhe gjuhësore, por patjetër do të plotësohet me të dhëna të tjera të cilat janë të nevojshme të publikohen për opinion e gjerë.
Andaj si i tillë ky botim pa dilemë së do të zgjojë interesim dhe do të mirëpritet nga opinioni i gjerë, sepse kemi të bëjmë me një tematikë e cila për të parën herë trajtohet në një botim të veçantë në gjuhën shqipe jo vetëm në Ulqin por edhe më gjerë.
(Botohet me rastin e vdekjes së Fadil Kromës(1941-2024) ish drejtorit të bibliotekës së Ulqinit(1967-2003)